بررسی پتانسیل های نظریه نظام چندگانه به عنوان نظریه مطالعات ادبیات تطبیقی در ادبیات معاصر ایران: نظام ادبیات داستانی فارسی

چکیده علیرغم تعاملات گسترده ادبیات فارسی و ادبیات جهان، به خصوص پس از انقلاب مشروطه و از مجرای ترجمه های ادبی، مطالعات ادبیات تطبیقی در ایران جایگاه مستحکمی کسب نکرده است. متعاقباً پژوهش های ادبیات تطبیقی بندرت به واکاوی بستر تعاملات بین المللی ادبی در صحنه ادبیات معاصر ایران می پردازند. پژوهش حاضر، با برقراری ارتباط بین دو رشته ادبیات تطبیقی و مطالعات ترجمه، به بررسی انتقادی قابلیت های نظریه نظام چندگانه به عنوان روشی برای پژوهش های تطبیقی بر مبنای وضعیت نظام چندگانه ادبیات فارسی و ادبیات داستانی فارسی می پردازد. بر این اساس، نخست تحلیلی انتقادی از جایگاه ترجمه در مکاتب و نظریه های تطبیقی در اروپا و امریکا ارائه شده است. به علاوه این بخش به روشن سازی تناظر عینی نظریه ها و روش های مطالعات تطبیقی در اروپا و آمریکا، و بستر تعاملات ادبی در کشور های مولد این نظریه ها می پردازد. در دومین بخش، ابعاد نظریه نظام چندگانه و پتانسیل آن برای برخورد با مشکلات روش شناختی نظریه های تطبیقی مورد بحث قرار می گیرد. در نهایت پس از بررسی وابستگی نظام ادبیات داستانی فارسی به ادبیات ترجمه و نشان دادن اهمیت مطالعات تطبیقی تأثیرپذیری (influence studies) نظام ادبیات فارسی از ادبیات ترجمه، ابعاد مطالعات تداخلات بینِ نظامی (interference studies) به عنوان جایگزینی برای روش های مرسوم در مطالعات ارتدکس و فرانسوی ادبیات تطبیقی در ایران مطرح شده است؛ با این امید که با اصلاح نظریه ایون زوهار بر اساس بستر ادبیات ملی ایران و نظام های سیاسی-فرهنگی مرتبط با نظام ادبی بتوان به الگویی برای مطالعات تطبیقی در ایران دست یافت.